Podstawowa myśl melodyczna w utworze, która podlega przekształceniom w dalszym toku utworu
Temat wyznacza niepowtarzalne oblicze i sens kompozycji. Dlatego to on zawiera najbardziej charakterystyczne cechy, właściwe utworowi muzycznemu albo jego części. Każdy temat ma swoją ekspozycję, gdzie jest przedstawiony słuchaczom po raz pierwszy. W dalszym toku utworu temat może powtarzać się bez zmian, lecz najczęściej przekształca się w związku z zachodzącymi w utworze wydarzeniami. Uwypuklenie jego charakterystycznych motywów, przeobrażenie rytmiczne i harmoniczne stanowią podstawę tak zwanej pracy tematycznej. Istnieje jeszcze ważne pojęcie, które obejmuje wszystkie tematy jednego utworu – tematyzm.