< powrót

Franz Schubert | Król Olch op. 1

kompozytor: Franz Schubert
rodzaj: wokalno-instrumentalne
Król Olch op. 1 | Franz Schubert

Romantyczna ballada na głos z towarzyszeniem fortepianu

Schubert skomponował około sześciuset pieśni wszelkich gatunków i form. Sięgał po poezję bardzo wielu twórców, także i Johanna Wolfganga Goethego. Wielbionemu przez siebie poecie Schubert dwukrotnie – w latach 1816 i 1825 – przesyłał swoje pieśni. I dwukrotnie owe przesyłki zostały przez Goethego zignorowane, choć kompozytor na pewno liczył na przychylność i poparcie ministra weimarskiego dworu. Przeliczył się jednak bardzo. Dopiero półtora roku po śmierci Schuberta Goethe poznał się na wartości jego sztuki, pod wypływem wykonania przez Wilhelminę Schröder-Devrient ballady Erlkönig. Za późno; gdyby przychylniej spojrzał na otrzymywane przesyłki, może losy twórczości Schuberta wyglądałyby zupełnie inaczej.

Ballada na głos z towarzyszeniem fortepianuKról Olch albo, wg przekładu Władysława Syrokomli, Król Olszyn (jest to jednak błędne tłumaczenie)należy do najbardziej spektakularnych dzieł Schuberta. Bez najmniejszej przesady można ją nazwać kwintesencją romantycznej estetyki albo inkarnacją romantycznego ducha. Schubert skomponował ją w 1815 roku, ale jeszcze kilkakrotnie przerabiał. Wersja ostateczna została w 1821 roku wydana drukiem, opatrzona liczbą opusową 1. Pierwsze publiczne wykonanie ballady odbyło się 7 marca 1821 roku w wiedeńskim Kärntnertortheater.

Opowieść to ponura i przerażająca – historia jak z horroru o tajemniczej śmierci dziecka – w której rzeczywistość styka się ze światem nadprzyrodzonym. W balladzie występują cztery postaci: narrator, ojciec, syn i tytułowa, złowroga zjawa – do końca nie wiadomo czy to król Elfów, na pewno jest zwiastunem niechybnej śmierci. Schubert każdą z postaci scharakteryzował w odmienny sposób: narrator wydaje się neutralny, ale wszystkie „wypowiedzi” utrzymane są w trybie minorowym; kwestie ojca pojawiają się tylko w niskim rejestrze, a rozgorączkowanego dziecka tylko w wysokim, natomiast najbogatsza muzycznie okazuje się złowieszcza mara. Jego kuszenie wyobraża meandryczna linia melodyczna, bogata harmonicznie, ale tylko w trybie majorowym i tanecznym rytmie. Opowieść toczy się wartko, bo przecież wszystko toczy się „późno wśród nocnej zamieci”. Pęd konia wyobraża fantastyczny akompaniament – repetowane w szybkim tempie oktawy, znikające w chwilach, gdy zaczyna „mówić” tytułowy król. A najbardziej przerażające wydaje się zakończenie – lapidarne i suche, gwałtowne jak cięcie nożem: „Dolata na dworzec... lecz próżna otucha! / Na ręku ojcowskim już dziecię bez ducha” (przekład Władysława Syrokomli).

 

Marcin Majchrowski

 

Król Olch, Albert Sterner, Wikimedia Commons, PD

 

 

drukuj pdf

zobacz również:

Hector Berlioz | Symfonia Fantastyczna +dodaj do schowka
Kanon

Utwór stworzony pod wpływem silnego uczucia Berlioza do przyszłej żony

Johannes Brahms | Kwartet fortepianowy g-moll op. 25 +dodaj do schowka
Kanon

Wśród wielbicieli I Kwartetu fortepianowego Brahmsa było wiele znakomitości świata muzycznego, m.in. Arnold Schoenberg i Klara Schumann, żona Roberta Schumanna

Edward Grieg | I Suita Peer Gynt op. 46 +dodaj do schowka
Kanon

Najsłynniejszy utwór norweskiego kompozytora... z polskim akcentem

Gustav Mahler | I Symfonia D-dur Tytan +dodaj do schowka
Kanon

I Symfonia jest jak kiełkujące ziarno. W postaci zalążkowej znaleźć tu można najważniejsze idee dla późniejszej twórczości Mahlera