I Symfonia jest jak kiełkujące ziarno. W postaci zalążkowej znaleźć tu można najważniejsze idee dla późniejszej twórczości Mahlera
Części utworu:
Langsam, Schleppend. Immer sehr gemächlich
Kräftig bewegt, doch nicht zu schnell. Recht gemächlich
Feierlich und gemessen, ohne zu schleppen
Stürmisch bewegt - Energisch
Po usunięciu Blumine (oryginalnej części powolnej), rezygnacji z tytułów i rewizji instrumentacji, Mahler upodobnił I Symfonię do tradycyjnych utworów tego gatunku. Jednak by zrozumieć treść i wytłumaczyć przesłanie całości, uchwycić kontrastową różnorodność poszczególnych części, niezbędne jest odwołanie się do pierwszych, programowych pomysłów. Część pierwsza opowiada o pierwotnej naturze, budzeniu się życia i wiośnianej idylli. Scherzo (część II), kwintesencja ludycznej zabawy (w rytmice – misktura ländlera i walca) ostro kontrastuje z posępnym, ale i groteskowym marszem żałobnym (opartym na temacie popularnego kanonu Panie Janie). Finał natomiast (inspirowany najmocniej poematem Tytan Jean Paula), według objaśnień Mahlera, miał być „obrazem bitwy, w której przybliża się dalekie zwycięstwo”. Za sprawą muzyki słuchacz ma dostąpić „wyzwolenia i wznieść się ponad smutek”.
I Symfonia jest jak kiełkujące ziarno. W postaci zalążkowej znaleźć tu można najważniejsze dla późniejszej twórczości Mahlera idee. Pierwsza to połączenie symfoniki z liryką wokalną; wykorzystane zostały tu tematy z cyklu pieśniowego Lieder eines fahrenden Gesellen, druga – niekoniecznie podawana wprost, ale istniejąca pozamuzyczna treść. Wreszcie motyw zmagania się życia i śmierci – z czasem stanie się on kluczowym zagadnieniem dorobku Gustava Mahlera.
Marcin Majchrowski
Fragment karykatury Schliessmanna przedstawiającej sposób dyrygowania Mahlera, Wikimedia Commons, PD
