O wyjątkowości kurpiowskich pieśni
Muzyka odnaleziona to cykl krótkich programów prezentujących zapomnianą kulturę muzyczną polskiej wsi. W kolejnych odcinkach zawarto unikatowe nagrania archiwalne dokumentujące dokonania ostatnich wiejskich muzykantów. Program prowadzi autor archiwum – prof. Andrzej Bieńkowski.
W tym odcinku zaprosił on do rozmowy Adama Struga, śpiewaka kultywującego tradycję śpiewu kurpiowskiego. Adam Strug opowiada o wyjątkowości kurpiowskich pieśni: o ich trudnym, zgrzebnym pięknie i wyjątkowym muzycznym wyrazie. Przed inwazją harmonii pedałowej czyli przed latami 30. Kurpie w swoim muzykowaniu używali instrumentów pasterskich. Popularne były np. ligawy służące zarówno jako narzędzie komunikacji jak również instrument muzyczny do zabawy. Utwory muzyczne z tych regionów, w przeciwieństwie do pieśni, zawsze są w tonacji durowej, czyli bardzo wesołej; jak mówią sami mieszkańcy: jak się bawią, to się bawią! Usłyszymy w filmie i przejmujące pieśni nabożne, i radosne melodie instrumentalne pochodzące z tego regionu.
Dobrosław Kot pisał w Znaku:
Jest chyba jakiś nieusuwalny kłopot z polskim pisaniem o wsi. Trudno podjąć ten temat, by nie wpaść w którąś z żłobionych od dziesięcioleci kolein. Pułapek jest wiele: a to mitologizacja, a to epatowanie naturalizmem, a to protekcjonalne poklepywanie czy wreszcie romantyczno-młodopolskie uwielbienie prostego ludu. Każda z tych soczewek, choć zapewne ukazuje część prawdy o ludziach wsi, nieuchronnie redukuje opisywany świat do pewnej gotowej wizji, przykrawa go do jednej z teorii. Jak radzi sobie z tym problemem Andrzej Bieńkowski? Jest to na pewno postawa pokory. Nie wiem nic o ludziach wsi, prawdy o nich mogą mnie nauczyć jedynie oni sami, chcę przyjąć ich punkt widzenia – tak określił swoje założenia we wcześniejszej książce Ostatni wiejscy muzykanci.
Fragment tekstu Dobrosława Kota
Źródło: miesięcznik Znak, Numer 634 (marzec 2008)
Andrzej Bieńkowski urodził się w 1946 roku w Warszawie. Jest etnografem, pisarzem, malarzem i profesorem na Akademii Sztuk Pięknych w Warszawie, gdzie prowadzi pracownię malarstwa i rysunku. Od lat 80. prowadzi badania etnograficzne w dziedzinie muzyki: poszukuje instrumentów, odnawia je, rekonstruuje dawne kapele wiejskie. Zgromadził prywatne archiwum etnograficzne, które zawiera tysiące nagrań audio, wideo oraz zdjęcia (też archiwalne) i instrumenty.
Spis odcinków II cyklu Muzyki odnalezionej:
1. Białoruś 2011
Odcinek , w którym można zapoznać się z tradycyjnymi śpiewami z białoruskich wsi.
2. 3 x Gace
Historia muzykantów z rodu Gaców, jednego z najbardziej zasłużonych dla kontynuowania tradycji muzycznych mazowieckiej wsi.
3. Śpiewy
Najróżniejsze śpiewy wykonywane przez kobiety na polskiej wsi.
4. Łowickie. Księżacy
Odcinek poświęcony tradycjom muzycznym ziemi łowickiej.
5. Wiejskie wesela
Wizyta we wsi Wyśmierzyce: nagrania z ostatnich tradycyjnych wiejskich wesel, zapomniane rytuały i pieśni obrzędowe.
6. Ciarkowscy z Radomskiego
Odcinek poświęcony przedstawicielom muzycznej rodziny Ciarkowskich.
7. Tańce
O tym, jak tańczono na polskiej wsi i jakie znaczenie w związku z tym miała dla wiejskiego życia kulturalnego stodoła.
8. Kurpie
W tym odcinku prowadzący Andrzej Bieńkowski zaprosił do rozmowy Adama Struga, śpiewaka kultywującego tradycję śpiewu kurpiowskiego.
9. Śpiewy, gwizdy, krzyki
Podczas odpustu w Studziannej można dowiedzieć się, dlaczego warto umieć dobrze gwizdać.
10. Kazimierz Meto. Skrzypce i opowieści
Gra i opowieści niezwykłego skrzypka z regionu Rzeczycy – Kazimierza Meto, którego w pewnej mierze można przyrównać do Nikifora.
