Ostatnia część Kwartetu smyczkowego Śmierć i dziewczyna”
Franciszek Schubert, Kwartet smyczkowy d-moll „Śmierć i dziewczyna” D 810
1. Allegro
2. Andante con moto
3. Scherzo. Allegro molto
4. Presto
Do niektórych utworów przylgnęły nazwy, które znamy lepiej niż tytuły nadane im przez kompozytorów. Kto pamięta tonację i numer opusu Etiudyrewolucyjnej Chopina czy Eroiki (III Symfonii Beethovena)? Podobnie jest z Kwartetem d-moll Śmierć i dziewczyna Schuberta. Ten tajemniczy podtytuł pochodzi z pieśni, którą skomponował siedem lat wcześniej, a jej melodię wykorzystał w 2. części Kwartetu.
Utwór powstał w roku 1824, kiedy schorowany kompozytor przeczuwał nadchodzącą śmierć – stąd zapewne ten wymowny cytat. Temat śmierci wyczuwalny jest w całym utworze, choć nie w postaci atmosfery zadumy czy wszechogarniającego smutku, ani też przytłaczającego patosu. Kompozytorowi zależało na oddaniu dramatyzmu walki życia ze śmiercią. Był jeszcze dość młody – skończył dopiero 27 lat – i posiadał ogromne pokłady energii twórczej. Walkę tę Schubert ukazuje poprzez silne kontrastowanie temp, nieustanne zmiany tonacji i przekształcenia melodii. Całość wpisuje się w jego styl przełamujący standardy klasycystyczne i zapowiadający epokę romantyczną.
Ostatnia część Kwartetu w tempie Presto przedstawia finał zmagań życia ze śmiercią. Sugestywnie oddaje to coda (końcowe ogniwo), która rozpoczyna się w tonacji D-dur, zwiastując zwycięstwo życia. Nieoczekiwanie jednak tryb zmienia się na mollowy (d-moll), prowadząc do tragicznego w swoim wyrazie zakończenia. Pesymistyczna wizja triumfu śmierci w pełni odzwierciedla stan ducha kompozytora.
Franciszek Schubert (1797-1828) – kompozytor, wiedeńczyk, prekursor muzycznego romantyzmu. Autor ponad sześciuset pieśni. Poczytaj więcej o twórcy Kwartetu Śmierć i dziewczyna.
