To jedna z najważniejszych symfonii XX wieku
Wykonawcy:
Andrzej Bauer – wiolonczela
Narodowa Orkiestra Symfoniczna Polskiego Radia w Katowicach
Gabriel Chmura – dyrygent
III Symfonia Witolda Lutosławskiego powstała na zamówienie Chicago Symphony Orchestra i po raz pierwszy wykonana została właśnie przez ten zespół 29 września 1983 roku. Pierwsze szkice utworu Lutosławski rozpoczął ponad dekadę wcześniej, już w 1972 roku. Sporo czasu zajęło mu rozwiązanie postawionych sobie problemów z zakresu faktury i organizacji struktur wysokościowych. Kompozytor wspominał też o niezwykłym ciężarze odpowiedzialności, jaki odczuwał tworząc kompozycję dla najlepszej orkiestry na świecie. Forma III Symfonii stanowi wynik wieloletnich doświadczeń Lutosławskiego jako melomana. Fascynowała go, jak wyznawał, symfonika Ludwiga van Beethovena, ale model doskonały stanowiła dla niego symfonia Josepha Haydna. III Symfonia składa się z dwóch części. Lutosławski zastosował w niej swój własny pomysł konstrukcyjny: część pierwsza ma być jedynie przygotowaniem do drugiej. Jej zadaniem jest rozbudzenie ciekawości, którą zaspokoi część druga, przedstawiająca główną ideę utworu. Symfonię rozpoczyna i kończy charakterystyczne, energiczne czterokrotne powtórzenie jednego dźwięku – nasuwa się tu analogia do „motywu losu” z V Symfonii Beethovena. Zdaniem kompozytora utwór nie posiada żadnego programu, nie przedstawia żadnych treści pozamuzycznych. Jednak okoliczności, w których doszło do pierwszych wykonań utworu zarówno w Chicago, jak i w Polsce, spowodowały przypisanie mu niezamierzonych przez kompozytora znaczeń. Po prawykonaniu III Symfonii w 1983 roku w Chicago doszło do jej wykonania w Londynie. W postaci nagrania z londyńskiego koncertu Orkiestry Symfonicznej BBC pod dyrekcją kompozytora utwór zabrzmiał po raz pierwszy publicznie w Polsce. Miało to miejsce w kościele św. Michała w Sopocie 26 sierpnia 1984 roku w ramach „drugoobiegowej” imprezy Gdański Sierpień ‘84.
W 1983 roku uhonorowano Witolda Lutosławskiego za III Symfonię Nagrodą Artystyczną Komitetu Kultury Niezależnej NSZZ „Solidarność”.
Źródło: Polskie Centrum Informacji Muzycznej, Związek Kompozytorów Polskich, marzec 2002
