Ignacy Jan Paderewski

Materiały:

• opera Nixon w Chinach Johna Adamsa
• poglądy filozofów Platona i Arystotelesa na temat roli muzyki w społeczeństwie i państwie
• biogram Ignacego Jana Paderewskiego
• film Hiszpanka (reż. Łukasz Barczyk)
• fragment filmu Moonlight Sonata z udziałem Ignacego Jana Paderewskiego
• film Knowledge is the beginning (reż. Paul Smaczny)
• hymn Unii Europejskiej (finał IX Symfonii d-moll op. 125 Ludwiga van Beethovena)
• nagranie utworu Ivo Josipovicia
• wykonanie hymnu Unii Europejskiej przez Ivo Josipovicia
• materiały graficzne: portret Ignacego Jana Paderewskiego, portret Ivo Josipovicia, portret Vytautasa Landsbergisa, portret Daniela Barenboima, zdjęcie Barenboima niosącego flagę olimpijską
• definicja menueta
• prezentacja do pobrania
• komputer, ekran, rzutnik, głośniki
• tablica, kreda, gąbka

 Przebieg lekcji:

• Lekcję rozpoczynamy od krótkiej dyskusji z uczniami na temat: po co istnieje muzyka? Należy tak pokierować rozmową, by wśród odpowiedzi padło przysłowie „muzyka łagodzi obyczaje”. Konkluzją tego punktu lekcji powinien być wniosek, że muzyka (jak i kultura w ogólności) nie istnieje w oddzieleniu od innych sfer życia. Potrafi wpływać na emocje i nastrój człowieka, a zatem może też pomóc w kształtowaniu relacji w całym państwie i relacji międzynarodowych. Warto przypomnieć tu filozofów antyku, Platona i Arystotelesa, którzy mówili o roli muzyki w wychowaniu i kształtowaniu prawidłowych postaw społecznych.
• Wyświetlamy zdjęcie Ignacego Jana Paderewskiego, pytamy uczniów, czy postać ta jest im znajoma. Wprowadzamy najważniejsze informacje o Paderewskim jako pianiście i kompozytorze (daty życia i śmierci, informacje o jego wielkiej międzynarodowej karierze jako pianisty, o tym, że był pierwszym polskim kompozytorem, którego opera – Manru – została wystawiona w nowojorskiej Metropolitan Opera). Jako podsumowanie włączamy fragment filmu Moonlight Sonata, w którym Ignacy Jan Paderewski wykonuje swoją kompozycję na fortepianie. Po obejrzeniu przypominamy wspólnie z uczniami, czym jest menuet.
• Następnie prosimy uczniów, by sięgnęli do swojej wiedzy historycznej i przypomnieli sobie polską drogę do niepodległości. W ramach uzupełnienia, albo wprowadzając dane od początku, wyjaśniamy rolę Paderewskiego w polityce zagranicznej Rzeczypospolitej (agitował na rzecz polskiej niepodległości w Stanach Zjednoczonych – dzięki niemu kwestię odzyskania przez Polskę niepodległości ujął w swoich słynnych Czternastu punktach prezydent Stanów Zjednoczonych Woodrow Wilson; minister spraw zagranicznych, pierwszy premier Polski po odzyskaniu niepodległości). Jako podsumowanie włączamy fragment filmu Hiszpanka z przemówieniem Paderewskiego z okna Hotelu Europejskiego w Poznaniu, które stało się bezpośrednim impulsem do wybuchu powstania wielkopolskiego – jedynego wygranego przez Polaków powstania w dziejach naszego kraju.
• Pytamy uczniów, czy znają podobne przypadki polityków innych państw. W odpowiedzi podajemy przykład Ivo Josipovicia, prezydenta Chorwacji, który jest również kompozytorem, i Vytautasa Landsbergisa – pierwszego prezydenta Litwy po 1989 roku, pianisty i muzykologa.
• Pokazujemy drugi fragment filmowy z udziałem Ivo Josipovicia, w którym prezydent Chorwacji wykonuje na fortepianie hymn Unii Europejskiej. Tym samym przechodzimy do omówienia przykładu muzyki, która odgrywa ważną rolę w polityce międzynarodowej. Wyjaśniamy, czym jest hymn Unii Europejskiej (finał IV cz. IX Symfonii d-moll op. 125 Ludwiga van Beethovena do wiersza Fryderyka Schillera Oda do radości), kiedy został wybrany i co znaczą jego słowa.
• Przechodzimy do kolejnego przykładu. Wyjaśniamy, że nie tylko konkretne osoby mogą łączyć muzykę i politykę, ale istnieją też kompozycje muzyczne, które za temat mają wydarzenia o charakterze politycznym. Takim przykładem jest opera Johna Adamsa Nixon w Chinach. Wprowadzamy informacje o wizycie prezydenta USA Richarda Nixona w Pekinie, gdzie podejmował go przywódca komunistycznych Chin Mao Tse Tung. Przedmiotem wizyty była interwencja wojsk amerykańskich w Wietnamie. Pokazujemy uczniom fragment opery Adamsa z realistycznie przedstawionym przylotem pary prezydenckiej na lotnisko w Pekinie i powitaniem przybyłych przez delegację chińską.
• Na koniec podajemy przykład orkiestry West Eastern Divan Orchestra, powołanej do życia przez słynnego pianistę i dyrygenta Daniela Barenboima. Zespół złożony jest z muzyków pochodzących z krajów Bliskiego Wschodu (Izraela, Palestyny, Libanu, Egiptu, Syrii), czyli państw, które albo mają wrogie relacje z sąsiadami, albo zerwały stosunki dyplomatyczne i pozostają w stanie wojny. Wyświetlamy zdjęcia zespołu (ewentualnie fragment filmowy), na koniec pokazujemy zdjęcie Daniela Barenboima, który w uznaniu zasług jako kierownika tej orkiestry został zaproszony do grupy osób niosących flagę igrzysk olimpijskich podczas olimpiady w Pekinie w 2012 roku. Zaznaczamy, że osoby, które niosą tę flagę, to działacze na rzecz pokoju na świecie.

 

Agnieszka Topolska