Melodyka

Materiały:

• laptop z podłączonymi głośnikami i dostępem do Internetu;
• rzutnik multimedialny;
• kartki papieru A4;
• magnesy;
• nagrania:

- Stabat Mater Dolorosa – sekwencja

Wykonawcy:

Warszawski Zespół Chorałowy

Tadeusz Olszewski – dyrygent

Producent: Polskie Radio SA

- Mikołaj z Radomia Magnificat

Wykonawcy:

Ars Nova

Jacek Urbaniak – kierownik artystyczny

Producent: Polskie Radio

- Wolfgang Amadeusz Mozart Sonata A-dur KV 331

Wykonawcy:

Olga Rusina – fortepian

Producent: Polskie Radio

- Fryderyk Chopin Etiuda C-dur op. 10 nr 1

Wykonawcy:

Tatiana Szebanowa – fortepian

- Modest Musorgski Taniec kurcząt w skorupkach z cyklu Obrazki z wystawy

Wykonawcy:

Wielka Orkiestra Symfonicza Polskiego Radia i Telewizji w Katowicach

Antoni Wit – dyrygent

Producent: Polskie Radio

- Johann Sebastian Bach Toccata i fuga d-moll

Wykonawcy:

Joachim Grubich – organy kościoła św. Anny w Warszawie

Producent: Polskie Radio

- Bartłomiej Pękiel Dulcis amor Jesu

Wykonawcy:

Bornus Consort

Marcin Szczyciński – tenor altowy oraz kierownik zespołu

Produkcja: Polskie Radio

• prezentacja „Elementy dzieła muzycznego – melodyka”;
• nuty:

- Stabat Mater Dolorosa

- Wolfgang Amadeusz Mozart Sonata A-dur KV 331

- Modest Musorgski Taniec kurcząt w skorupkach z cyklu Obrazki z wystawy

- Wolfgang Amadeusz Mozart Der Zauberer

• ilustracje:

- Fryderyk Chopin

• http://virtualpiano.net/
• http://www.gimnastykasluchu.pl/pl/ksztalcenie-sluchu-cwiczenia/dzwieki/wirtualne-pianino 

Metody nauczania:

• pogadanka
• pokaz
• ćwiczenia

Formy:

• praca indywidualna
• praca zbiorowa

 

Przebieg lekcji:

1. Faza wstępna

• Powitanie
• Sprawdzenie obecności
• Podanie tematu lekcji.

2. Faza realizacyjna

• Wprowadzenie dotyczące elementów dzieła muzycznego. Do elementów dzieła muzycznego zaliczamy: melodykę, rytmikę, harmonikę, agogikę, artykulację, dynamikę i kolorystykę. Wszystkie te elementy współdziałają ze sobą, tworząc dzieło muzyczne.
• Jednym z najważniejszych elementów dzieła muzycznego jest MELODYKA, która wyznacza następstwo dźwięków o różnej wysokości i różnym czasie trwania.
• Aby powstała melodia, należy wykonywać dźwięki o różnej wysokości.
• Nauczyciel rozdaje chętnym uczniom (4-5) puste kartki papieru w formacie A4 i prosi o wycięcie w nich kilku otworów o średnicy ok. 2 cm, w różnych miejscach. W tym czasie na tablicy rysuje kredą pięciolinię i zamieszcza na początku klucz wiolinowy. Następnie zbiera podpisane kartki i magnesami przypina je na pięciolinii. W wyciętych otworach zamalowuje kredą miejsca na tablicy (można wykorzystać kolorową kredę). Odpina pierwszą kartkę i stawia kreskę taktową, podpisując dany takt imieniem ucznia. Podobnie postępuje z kolejnymi kartkami. Po odpięciu ostatniej kartki demonstruje uczniom powstałe melodie. Aby uprościć zapis melodii, każda powstała przez zamalowanie nuta otrzymuje wartość rytmiczną całej nuty – kreski taktowe w tym wypadku będą tylko odgradzały różne melodie, nie określamy metrum.
• UWAGA – przygotowując pięciolinię na tablicy, pamiętamy, że jej rozpiętość nie może przekroczyć szerokości kartki A4.
• Nauczyciel pyta uczniów: Co udało nam się zapisać? Zapisaliśmy różne melodie, od melodii rozpoczyna się proces komponowania.
• Następnie dzieli klasę na grupy, nazywając je imionami uczniów, którzy „powycinali” swoje melodie i prosi o przepisanie z tablicy i podpisanie wysokości dźwięków (Karta pracy: melodyka). Grupa, która pierwsza poprawnie zakończy to zadanie, pierwsza też usłyszy swoją melodię. W razie trudności nauczyciel wyświetla slajd z nazwami dźwięków. Jeżeli „powycinane” melodie wymagają użycia linii dodanych górnych lub dolnych, nauczyciel tłumaczy zasadę liczenia kolejnych stopni.

• Nauczyciel odtwarza melodię na dowolnym instrumencie, może również skorzystać z wirtualnego instrumentu na stronie:

http://virtualpiano.net/ lub  http://www.gimnastykasluchu.pl/pl/ksztalcenie-sluchu-cwiczenia/dzwieki/wirtualne-pianino             

Po odtworzeniu wszystkich melodii uczniowie głosują na tę, która im się najbardziej podoba. Następnie z towarzyszeniem akompaniamentu instrumentu próbują ją zaśpiewać solmizacją razem z nauczycielem.

• Nauczyciel informuje uczniów, że istnieją różne rodzaje melodyki: deklamacyjna, kantylenowa, figuracyjna i ornamentalna. Każda z nich charakteryzuje się innym sposobem wykorzystania dźwięków.
• Melodyka deklamacyjna to inaczej muzyczna recytacja; jest zbliżona do mowy i często występują w niej powtórzenia dźwięków o tej samej wysokości. Jako przykład demonstrujemy nagranie Magnificat Mikołaja z Radomia.

• Melodyka kantylenowa to melodyka śpiewna; można ją zaśpiewać. Przykładem jest nagranie Sekwencji Stabat Mater Dolorosa. Ten rodzaj melodyki występuje również w muzyce instrumentalnej I cz. Sonaty A dur KV 331 Wolfganga Amadeusza Mozarta (do 1'37).
• Melodyka figuracyjna zwiera drobne wartości rytmiczne, pasaże, pochody gamowe, duże skoki. Nie nadaje się do zaśpiewania. Jako przykład prezentujemy nagranie Etiudy C-dur op. 10 nr 1 Fryderyka Chopina.
• Ostatni rodzaj melodyki to melodyka ornamentalna – jest nasycona ozdobnikami, czyli przednutkami, mordentami, obiegnikami itp. Ten rodzaj melodyki występuje w utworze Modesta Musorgskiego Taniec kurcząt w skorupkach z cyklu Obrazki z wystawy (15'51 - 17'12).

3. Faza podsumowująca

• Utrwalenie wiadomości na temat melodyki. Uczniowie rozpoznają w zaprezentowanym utworze rodzaj: deklamacyjna czy figuracyjna, ornamentalna czy kantylenowa.

- Jan Sebastian Bach Toccata i fuga d-moll (melodyka figuracyjna)

- Bartłomiej Pękiel Dulcis amor Jesu (melodyka kantylenowa)

• Zadanie domowe: nauczyciel prosi uczniów o dodanie figuracji do wybranej przez siebie melodii.

 

Katarzyna Broj

 

Załączniki:

1) Prezentacja - do pobrania tutaj

2) Karta pracy - do pobrania tutaj