poziom: szkoła podstawowa
czas trwania: 45 min

Temat lekcji: Wycinanka melodyczna

Scenariusz lekcji dla szkół podstawowych

Czas trwania lekcji: 45 minut

Cele ogólne:

  • rozwijanie muzykalności, wrażliwości muzycznej
  • rozwijanie zainteresowań i zamiłowań muzycznych. 

Cele operacyjne:

  • zapoznanie uczniów z elementami dzieła muzycznego (melodyką)

Cele wychowawcze:

  • rozwijanie wrażliwości uczniów na muzykę

 

Treści z podstawy programowej:

Odbiór wypowiedzi i wykorzystanie zawartych w nich informacji. Uczeń:

- stosuje podstawowe pojęcia muzyczne (melodia, akompaniament, rytm, dźwięk, akord, gama, tempo);

- wykorzystuje w śpiewie znajomość pojęć i terminów muzycznych określających podstawowe elementy muzyki (melodię, rytm, harmonię, agogikę, dynamikę, artykulację);

- odczytuje i zapisuje elementy notacji muzycznej (nazwy siedmiu dźwięków gamy oraz ich położenie na pięciolinii, klucz wiolinowy, znaki graficzne pięciu wartości rytmicznych nut i pauz, podstawowe oznaczenia metryczne, agogiczne, dynamiczne i artykulacyjne);

- korzysta z multimedialnych źródeł muzyki i informacji o muzyce.

 

 Tworzenie wypowiedzi. Uczeń:

- gra na instrumentach ze słuchu i z wykorzystaniem nut (solo i w zespole) melodie, schematy rytmiczne, proste utwory.

 

Analiza i interpretacja tekstów kultury. Uczeń:

- świadomie odbiera muzykę – słucha (słuchanie analityczne, ukierunkowane przez nauczyciela na wybrane cechy utworu);

- charakteryzuje wybrane utwory muzyczne wysłuchane i omówione na zajęciach oraz inne, określając cechy muzyki, które decydują o charakterze utworu.

Materiały:

  • laptop z podłączonymi głośnikami i dostępem do Internetu;
  • rzutnik multimedialny;
  • kartki papieru A4;
  • magnesy;
  • nagrania:

- Stabat Mater Dolorosa – sekwencja

Wykonawcy:

Warszawski Zespół Chorałowy

Tadeusz Olszewski – dyrygent

Producent: Polskie Radio SA

- Mikołaj z Radomia Magnificat

Wykonawcy:

Ars Nova

Jacek Urbaniak – kierownik artystyczny

Producent: Polskie Radio

- Wolfgang Amadeusz Mozart Sonata A-dur KV 331

Wykonawcy:

Olga Rusina – fortepian

Producent: Polskie Radio

- Fryderyk Chopin Etiuda C-dur op. 10 nr 1

Wykonawcy:

Tatiana Szebanowa – fortepian

- Modest Musorgski Taniec kurcząt w skorupkach z cyklu Obrazki z wystawy

Wykonawcy:

Wielka Orkiestra Symfonicza Polskiego Radia i Telewizji w Katowicach

Antoni Wit – dyrygent

Producent: Polskie Radio

- Johann Sebastian Bach Toccata i fuga d-moll

Wykonawcy:

Joachim Grubich – organy kościoła św. Anny w Warszawie

Producent: Polskie Radio

- Bartłomiej Pękiel Dulcis amor Jesu

Wykonawcy:

Bornus Consort

Marcin Szczyciński – tenor altowy oraz kierownik zespołu

Produkcja: Polskie Radio

  • prezentacja „Elementy dzieła muzycznego – melodyka”;
  • nuty:

- Stabat Mater Dolorosa

- Wolfgang Amadeusz Mozart Sonata A-dur KV 331

- Modest Musorgski Taniec kurcząt w skorupkach z cyklu Obrazki z wystawy

- Wolfgang Amadeusz Mozart Der Zauberer

  • ilustracje:

- Fryderyk Chopin

Metody nauczania:

  • pogadanka
  • pokaz
  • ćwiczenia

Formy:

  • praca indywidualna
  • praca zbiorowa

 

Przebieg lekcji:

  1. Faza wstępna
  • Powitanie
  • Sprawdzenie obecności
  • Podanie tematu lekcji.
  1. Faza realizacyjna
  • Wprowadzenie dotyczące elementów dzieła muzycznego. Do elementów dzieła muzycznego zaliczamy: melodykę, rytmikę, harmonikę, agogikę, artykulację, dynamikę i kolorystykę. Wszystkie te elementy współdziałają ze sobą, tworząc dzieło muzyczne.
  • Jednym z najważniejszych elementów dzieła muzycznego jest MELODYKA, która wyznacza następstwo dźwięków o różnej wysokości i różnym czasie trwania.
  • Aby powstała melodia, należy wykonywać dźwięki o różnej wysokości.
  • Nauczyciel rozdaje chętnym uczniom (4-5) puste kartki papieru w formacie A4 i prosi o wycięcie w nich kilku otworów o średnicy ok. 2 cm, w różnych miejscach. W tym czasie na tablicy rysuje kredą pięciolinię i zamieszcza na początku klucz wiolinowy. Następnie zbiera podpisane kartki i magnesami przypina je na pięciolinii. W wyciętych otworach zamalowuje kredą miejsca na tablicy (można wykorzystać kolorową kredę). Odpina pierwszą kartkę i stawia kreskę taktową, podpisując dany takt imieniem ucznia. Podobnie postępuje z kolejnymi kartkami. Po odpięciu ostatniej kartki demonstruje uczniom powstałe melodie. Aby uprościć zapis melodii, każda powstała przez zamalowanie nuta otrzymuje wartość rytmiczną całej nuty – kreski taktowe w tym wypadku będą tylko odgradzały różne melodie, nie określamy metrum.
  • UWAGA – przygotowując pięciolinię na tablicy, pamiętamy, że jej rozpiętość nie może przekroczyć szerokości kartki A4.
  • Nauczyciel pyta uczniów: Co udało nam się zapisać? Zapisaliśmy różne melodie, od melodii rozpoczyna się proces komponowania.
  • Następnie dzieli klasę na grupy, nazywając je imionami uczniów, którzy „powycinali” swoje melodie i prosi o przepisanie z tablicy i podpisanie wysokości dźwięków (Karta pracy: melodyka). Grupa, która pierwsza poprawnie zakończy to zadanie, pierwsza też usłyszy swoją melodię. W razie trudności nauczyciel wyświetla slajd z nazwami dźwięków. Jeżeli „powycinane” melodie wymagają użycia linii dodanych górnych lub dolnych, nauczyciel tłumaczy zasadę liczenia kolejnych stopni.
  • Nauczyciel odtwarza melodię na dowolnym instrumencie, może również skorzystać z wirtualnego instrumentu na stronie:

http://virtualpiano.net/ lub  http://www.gimnastykasluchu.pl/pl/ksztalcenie-sluchu-cwiczenia/dzwieki/wirtualne-pianino             

Po odtworzeniu wszystkich melodii uczniowie głosują na tę, która im się najbardziej podoba. Następnie z towarzyszeniem akompaniamentu instrumentu próbują ją zaśpiewać solmizacją razem z nauczycielem.

  • Nauczyciel informuje uczniów, że istnieją różne rodzaje melodyki: deklamacyjna, kantylenowa, figuracyjna i ornamentalna. Każda z nich charakteryzuje się innym sposobem wykorzystania dźwięków.
  • Melodyka deklamacyjna to inaczej muzyczna recytacja; jest zbliżona do mowy i często występują w niej powtórzenia dźwięków o tej samej wysokości. Jako przykład demonstrujemy nagranie Magnificat Mikołaja z Radomia.
  • Melodyka kantylenowa to melodyka śpiewna; można ją zaśpiewać. Przykładem jest nagranie Sekwencji Stabat Mater DolorosaTen rodzaj melodyki występuje również w muzyce instrumentalnej I cz. Sonaty A dur KV 331 Wolfganga Amadeusza Mozarta (do 1'37).
  • Melodyka figuracyjna zwiera drobne wartości rytmiczne, pasaże, pochody gamowe, duże skoki. Nie nadaje się do zaśpiewania. Jako przykład prezentujemy nagranie Etiudy C-dur op. 10 nr 1 Fryderyka Chopina.
  • Ostatni rodzaj melodyki to melodyka ornamentalna – jest nasycona ozdobnikami, czyli przednutkami, mordentami, obiegnikami itp. Ten rodzaj melodyki występuje w utworze Modesta Musorgskiego Taniec kurcząt w skorupkach z cyklu Obrazki z wystawy (15'51 - 17'12).
  1. Faza podsumowująca
  • Utrwalenie wiadomości na temat melodyki. Uczniowie rozpoznają w zaprezentowanym utworze rodzaj: deklamacyjna czy figuracyjna, ornamentalna czy kantylenowa.

- Jan Sebastian Bach Toccata i fuga d-moll (melodyka figuracyjna)

- Bartłomiej Pękiel Dulcis amor Jesu (melodyka kantylenowa)

  • Zadanie domowe: nauczyciel prosi uczniów o dodanie figuracji do wybranej przez siebie melodii.

 

Katarzyna Broj

 

Załączniki:

1) Prezentacja - do pobrania tutaj

2) Karta pracy - do pobrania tutaj

 

drukuj pdf

zobacz również:

Mazur – lekcja filmowa +dodaj do schowka
Nauka
Scenariusze lekcji

Zapraszamy do nauki mazura z Muzykoteką Szkolną

Muzyka w epoce baroku +dodaj do schowka
Nauka
Scenariusze lekcji
Rytmika +dodaj do schowka
Nauka
Scenariusze lekcji
Kolorystyka +dodaj do schowka
Nauka
Scenariusze lekcji

Scenariusz lekcji dla szkół podstawowych