Temat lekcji: Oberek i mazurek
Scenariusz lekcji dla szkół podstawowych
Czas trwania lekcji: 45 minut
Cele ogólne:
- rozwijanie muzykalności, wrażliwości muzycznej;
- rozwijanie zainteresowań i zamiłowań muzycznych;
Cele operacyjne:
- zapoznanie uczniów z polskimi tańcami narodowymi (oberkiem) oraz tańcem stylizowanym (mazurkiem);
- przypomnienie „Mazurka Dąbrowskiego”;
- rozwijanie wyobraźni muzycznej;
Cele wychowawcze:
- rozwijanie wrażliwości uczniów na muzykę.
Treści z podstawy programowej:
- Odbiór wypowiedzi i wykorzystanie zawartych w nich informacji. Uczeń:
- stosuje podstawowe pojęcia muzyczne (melodia, akompaniament, rytm, dźwięk, akord, gama, tempo);
- wykorzystuje w śpiewie oraz w grze na instrumentach znajomość pojęć i terminów muzycznych określających podstawowe elementy muzyki (melodię, rytm, harmonię, agogikę, dynamikę, artykulację);
- odczytuje i zapisuje elementy notacji muzycznej (nazwy siedmiu dźwięków gamy oraz ich położenie na pięciolinii, klucz wiolinowy, znaki graficzne pięciu wartości rytmicznych nut i pauz, podstawowe oznaczenia metryczne, agogiczne, dynamiczne i artykulacyjne);
- poprawnie używa nazw podstawowych instrumentów muzycznych, głosów ludzkich (sopran, alt, tenor, bas) i zespołów wykonawczych (np. chór, orkiestra);
- określa charakterystyczne cechy polskich tańców narodowych (oberka);
- korzysta z multimedialnych źródeł muzyki i informacji o muzyce;
Tworzenie wypowiedzi. Uczeń:
- poprawnie śpiewa z pamięci polski hymn narodowy;
Analiza i interpretacja tekstów kultury. Uczeń:
- rozpoznaje charakterystyczne cechy polskich tańców narodowych;
- świadomie odbiera muzykę – słucha (słuchanie analityczne, ukierunkowane przez nauczyciela na wybrane cechy utworu);
- charakteryzuje wybrane utwory muzyczne wysłuchane i omówione na zajęciach oraz inne, określając cechy muzyki, które decydują o charakterze utworu;
- interpretuje (gra i śpiewa) utwory zgodnie ze wskazówkami wykonawczymi umieszczonymi w nutach oraz własnym odczuwaniem muzyki.
Materiały:
- laptop z podłączonymi głośnikami i dostępem do Internetu;
- rzutnik multimedialny;
- prezentacja na temat oberka i mazurka;
- zapis nutowy Mazurka Dąbrowskiego w obsadzie na głos solo, fortepian, głos z fortepianem, duet, orkiestrę symfoniczną, chór mieszany;
- nagranie Mazurka Dąbrowskiego;
- nagranie występu Zespołu Pieśni i Tańca Nowa Huta;
Metody nauczania:
- pogadanka
- pokaz
- ćwiczenia
Formy:
- praca indywidualna
- praca zbiorowa
Przebieg lekcji:
1. Faza wstępna
- Powitanie
- Sprawdzenie obecności
- Podanie tematu lekcji
2. Faza realizacyjna
- Przypomnienie wiadomości na temat polskich tańców narodowych: polonez, krakowiak, mazur, oberek, kujawiak.
- Prezentacja nagrania występu Zespołu Pieśni i Tańca Nowa Huta – uczniowie otrzymują karty pracy, na których mają podane cechy kujawiaka (taniec omówiony na wcześniejszych lekcjach), oglądają fragment występu. W pierwszej części zespół tańczy kujawiaka, w części drugiej oberka – uczniowie określają jego cechy charakterystyczne (charakter, tempo, metrum: czy parzyste czy nieparzyste).
- Omówienie cech charakterystycznych oberka – prezentacja, uczniowie poprawiają ewentualne błędy w swoich kartach pracy:
- dawna nazwa: obertas, wykrętacz, zawijacz
- charakter: żywy
- pochodzenie: Mazowsze
- metrum:
lub
- tempo: szybkie
- Nauczyciel przypomina, że oprócz tańców do tańczenia są także tańce do słuchania (stylizowane). Takim tańcem jest mazurek, który jest tańcem stylizowanym łączącym rytmy mazura, oberka i kujawiaka. Najczęściej ma budowę ABA, gdzie części skrajne kontrastują charakterem z częścią środkową. Aby taki kontrast uzyskać kompozytorzy zestawiają ze sobą następujące tańce:
kujawiak – oberek – kujawiak
mazur – kujawiak – mazur itp.
Najpiękniejsze mazurki pisał Fryderyk Chopin.
Można zademonstrować nagranie mazurka:
Mazurek D op. 33 nr 2 (oberek – mazur – oberek)
lub Mazurek F op. 68 nr 3 (mazur – oberek – mazur).
- Nauczyciel pyta czy dzieci kiedyś słyszały już tytuł Mazurek. Taki tytuł nosi polski hymn narodowy: Mazurek Dąbrowskiego. Hymn, jako Pieśń Legionów Polskich we Włoszech, został napisany przez Józefa Wybickiego. Pieśń powstała w dniach 16-19 lipca 1797 roku we włoskim miasteczku Reggio nell'Emilia w Republice Cisalpińskiej (w dzisiejszych Włoszech). Pierwszy raz została wykonana publicznie 20 lipca 1797 roku. Od samego początku z aplauzem została przyjęta przez Legiony Dąbrowskiego. Z początkiem 1798 r. znana była już we wszystkich zaborach. Śpiewana była podczas triumfalnego wjazdu gen. Henryka Dąbrowskiego i Józefa Wybickiego do Poznania 3 listopada 1806 r., podczas powstania listopadowego (1830 r.), styczniowego (1863 r.), przez Polaków na Wielkiej Emigracji, w czasie rewolucji 1905 r., I i II wojny światowej.
- Przypomnienie tekstu hymnu i jego roli jako symbolu narodowego. Nauczyciel pyta uczniów, kiedy hymn jest wykonywany i jak należy się zachowywać w trakcie jego prezentacji. Następnie uczniowie śpiewają dwie pierwsze zwrotki (najlepiej na stojąco w postawie na baczność).
- Po zaśpiewaniu hymnu uczniowie siadają, a nauczyciel informuje ich, że jeden utwór można wykonywać na wiele sposób dzięki zmienianiu obsady. Obsada może być bardzo różna:
- głos solowy
- instrument solowy (fortepian)
- duet – 2 głosy
- duet – głos i fortepian
- chór mieszany (soprany, alty, tenory, basy)
- orkiestra symfoniczna – zapis dla orkiestry to partytura.
W partyturze instrumenty zapisane są w następującej kolejności:
- flet pikolo
- flety poprzeczne (I, II)
- oboje (I, II)
- rożek angielski
- klarnet in Es
- klarnety in B (I, II)
- fagoty (I, II)
- kontrafagot
- waltornie in F (I, II)
- waltornie in F (I, II)
- trąbki in C (I, II, III, IV)
- puzony (I, II, III)
- tuba
- kotły
- werbel
- bęben wielki
- talerze
- skrzypce I
- skrzypce II
- altówki
- wiolonczele
- kontrabasy
3. Faza podsumowująca
- Powtórzenie wiadomości o oberku i mazurku.
- Odśpiewanie hymnu z akompaniamentem
Katarzyna Broj
Zobacz dodatkowe informacje o oberku