Wraz z kujawiakiem i mazurem (mazurkiem) należy do grupy tańców mazurkowych, których rozróżnienie wyłącznie na podstawie cech budowy utworu bywa trudne, a nawet niemożliwe
Oberek jest jednak najszybszym z tańców mazurkowych, stąd też na wsi nie występuje w postaci wokalnej: wartości rytmiczne są zbyt drobne. Z tego samego powodu rubato w oberku jest najsubtelniejsze ze wszystkich tańców mazurkowych. Najczęściej wszystkie trzy miary taktu są jednakowo akcentowane.
Nazwa oberka pochodzi od obrotowych figur tańca i pojawia się (w formie obertas) już w roku 1697 w Lanczaftach Adama Korczyńskiego – na pół wieku przed tym, nim zapisano nazwę mazur. Powoduje to małe zamieszanie, bo tancerze mogą się obracać w tańcach zarówno trójmiarowych, jak i dwumiarowych. W południowej Polsce obertas, obyrtka czy obyrtany nie mają nic wspólnego z mazurkiem – są w takcie parzystym. Na Mazowszu i Radomszczyźnie jednak oberek jest zawsze krewnym mazurka. Miewał też inne nazwy (np. drobny, okrągły). Na weselach tańczony był jako część kompletu z kujawiakiem i polką. Świadkiem tej maniery musiał być Fryderyk Chopin, bo jego mazurki bardzo rzadko ograniczają się do jednej odmiany tańca: kompozytor najczęściej łączył je w ramach jednego utworu. Oberek zwany jest czasem również obertasem, a w niektórych regionach kraju mówią nań: ober.
Oberek – pod takim tytułem – był ulubioną formą Grażyny Bacewicz. Skomponowała oberki na orkiestrę, na klarnet i fortepian, na skrzypce i fortepian. Często też przemycała ten taniec pod płaszczykiem innych form: finałowa Toccata z II Sonaty fortepianowej wykorzystuje oberek jako refren. Oberki pisali także Henryk Wieniawski, Karol Szymanowski i Roman Statkowski.
dr Krzysztof Komarnicki
Zobacz, jak się tańczy oberka.
Materiał z portalu www.tance.edu.pl udostępniony dzięki uprzejmości Instytutu Muzyki i Tańca.
