Wokalno-instrumentalne dzieło muzyczne przeznaczone dla śpiewaków-solistów, chórów i orkiestry, zazwyczaj oparte jest na tekście religijnym, jakiejś biblijnej historii
Gatunek oratorium wywodzi się ze średniowiecznych dramatów liturgicznych, które były wykonywane podczas specjalnych nabożeństw w przeznaczonym dla nich budynku, zwanym oratorio. Nazwa ta pochodzi od łacińskiego słowa oro, które oznacza „proszę”, „modlę się”.
Oratorium powstało praktycznie jednocześnie z operą i kantatą i ma z nimi niektóre wspólne cechy. Jest bowiem gatunkiem muzyki dramatycznej, dla solistów, chóru i orkiestry. Jednak w odróżnieniu od opery w oratorium większe znaczenie ma nie sama akcja, ale opowiadanie o niej. Dlatego utwory oratoryjne pozbawione są akcji scenicznej, kostiumów i scenografii, wykonuje się je w kościele lub sali koncertowej. Zawierają dodatkowo partię epickiego narratora, to znaczy osoby opowiadającej o wydarzeniach, przedstawiającej poszczególne postaci.
Mniej liczne są oratoria świeckie o tematyce mitologicznej, baśniowej i historycznej, napisane do librett w językach narodowych. Szczególną odmianą oratorium jest pasja, opowiadająca mękę Chrystusa i wydarzenia ją poprzedzające.
W polskiej muzyce współczesnej autorem największej ilości utworów zaliczanych do tego gatunku jest Krzysztof Penderecki. Jego oratorium Dies irae poświęcone jest ofiarom Auschwitz, a Siedem bram Jerozolimy powstało z okazji jubileuszu 3000 lat Świętego Miasta.
Najsłynniejsze oratorium wszech czasów, pt. Mesjasz, skomponował w epoce baroku Jerzy Fryderyk Haendel.
Więcej o oratorium piszemy w artykule Opera i oratorium w pigułce.
