Najstarszy rodzaj muzyki polifonicznej, komponowany w XII i XIII wieku, powstał przez dodanie dodatkowego głosu do melodii pochodzącej z chorału gregoriańskiego, określanej mianem cantus firmus
Katolicka muzyka sakralna od samego początku podkreślała swoje związki z chorałem gregoriańskim. Kompozytorzy średniowieczni traktowali chorał jak ideał myśli muzycznej i na początku tworzyli utwory wielogłosowe poprzez ozdabianie samego chorału. Tak w IX wieku powstała polifoniczna forma organum, czyli melodia chorałowa z dodanymi głosami kontrapunktującymi. Wśród współbrzmień stosowane były interwały oktawy, kwinty, kwarty i prymy - uważane za doskonałe. Pierwotnie organum zawierało dwa głosy: melodię chorału oraz jej zdwojenie prowadzone równolegle w interwale konsonansowym, zwykle kwincie lub kwarcie.
Szczytem rozwoju gatunku było powstanie organum melizmatycznego w XII wieku. Melodię chorału śpiewano w wydłużonych wartościach, a wyższy głos poruszał się nad nim melizmatycznie. Nowa technika kompozytorska świadczyła o usamodzielnieniu się głosów, pojawieniu się nowej organizacji rytmicznej i powstaniu kunsztownej polifonii.
