Niezwykła forma, w której przeżycie duchowe splata się z muzyką. Jej barokowy kształt został odnowiony w muzyce polskiej XX i XXI wieku
Pasja – forma muzyczna, której osnowę dramatyczną stanowią dzieje męki i śmierć Jezusa Chrystusa, a tekst zaczerpnięty jest zwykle z Ewangelii. Rozwijała się od średniowiecza, w pełni ustaloną formę z obsadą wokalno-instrumentalną osiągnęła w baroku, a ukoronowaniem jej ewolucji w pierwszej połowie XVIII wieku są dwa genialne dzieła Jana Sebastiana Bacha: Pasja według św. Mateusza z roku 1729 i napisana sześć lat wcześniej Pasja według św. Jana. W tym kształcie składa się z recytatywów czyli fragmentów wykonywanych jako muzyczne deklamacje z towarzyszeniem basso continuo, arii śpiewanych przez solistów z towarzyszeniem zespołu instrumentów oraz z fragmentów chóralnych.
Najsłynniejszą Pasją skomponowaną w XX wieku jest utwór z 1966 roku Krzysztofa Pendereckiego.
Choć, jak sam kompozytor powiedział niedawno w wywiadzie, „komponować po Bachu Pasję, to tak, jakby po Tomaszu Mannie próbować napisać dalszy ciąg Czarodziejskiej góry”, podjął to wyzwanie, a jego Pasja wykonywana jest we wciąż nowych odsłonach; po raz pierwszy w katedrze w Münster, niedawno, w 2009 roku w pięknej katedrze w Canterbury. Najnowsze wykonanie, 31 marca 2012 roku, to jej wersja udramatyzowana w wizji reżyserskiej Grzegorza Jarzyny.
Nową formułę pasji w XXI wieku stworzył Paweł Mykietyn. Jak pisała o niej w „Dwutygodniku” Ewa Szczecińska, choć utwór ten „opowiada historię ostatnich godzin życia Chrystusa opisaną przez ewangelistę Marka, właściwie nie jest dziełem religijnym”.
Tworzy ją połączenie tekstów z Ewangelii i z Księgi Izajasza oraz brzmienia zespołu rockowego z gitarami elektrycznymi, klasycznego i rockowego śpiewu oraz mikrotonowo strojonych instrumentów smyczkowych, a także szereg innych elementów, jak... odgłosy cykad. Pasja Pawła Mykietyna została wydana przez Narodowy Instytut Audiowizualny, dostępna jest w księgarni internetowej NIna.
- Penderecki,
- pasja,
- Mykietyn,
- barok,
- Bach
