Lira korbowa

Ma gruszkowaty kształt i 6-8 strun, a sam korpus zakończony jest u dołu korbą. I choć w innych instrumentach na strunach gra się za pomocą smyczka, tutaj jego rolę spełnia pocierająca struny krawędź drewnianego koła obracanego za pomocą uchwytu zamocowanego na końcu instrumentu. To jest właśnie korba, którą muzyk kręci, trzymając instrument na kolanach.

Lira korbowa jest źródłem dwojakiego rodzaju dźwięków. Te o określonej wysokości (melodyczne) wydobywane są z jednej lub dwóch strun melodycznych poprzez skracanie ich za pomocą krótkich drewnianych klawiszy naciskanych palcami lewej ręki. Pozostałe struny nie są skracane i wydają ciągły, wibrujący dźwięk nazywany burdonem lub dźwięk brzęczący nazywany trompetowym.

Praprzodkiem liry korbowej był pochodzący z Hiszpanii średniowieczny instrument nazywany organistrum (złożenie nazw „organy” i „instrument”, wspomina o nim teoretyk muzyki Hucbald w X wieku). Był używany w kościele, a obsługiwały go dwie osoby – jedna naciskała klawisze, a druga obracała koło korbą. Świeckie formy liry korbowej pojawiły się w XIII wieku. Nazywano je symphonia i grała na nich już tylko jedna osoba.

W okresie renesansu lira korbowa była bardzo popularna i przybierała rozmaite kształty. Później, za  panowania króla Ludwika XIV bardzo modna była jej odmiana nazywa vielle à roue („kołowe skrzypce”). Ale jednocześnie lira korbowa traciła na znaczeniu w kręgu wyższych klas społecznych i zyskiwała je w niższych, stając się popularnym instrumentem ludowym. Szczególnie w krajach słowiańskich, a także w Niemczech i na Węgrzech, gdzie rozwinęło się wiele jej odmian i gdzie do XX wieku instrument ten chętnie wykorzystywali ludowi i uliczni muzykanci.