Jest to mały instrument strunowy z rodziny lutni
Wykształcił się w XVIII wieku we Włoszech i Niemczech z XVI-wiecznej mandory (lub mandoli, więc słowo to oznacza „małą mandolę”).
Korpus rezonansowy mandoliny ma kształt przeciętego migdała i jest dość wypukły. Na dość krótkiej szyjce z metalowymi progami na podstrunnicy montowane są cztery pary metalowych strun nastrojonych tak jak skrzypce. Charakterystyczną techniką gry na mandolinie jest tremolo uzyskiwane przez szybki ruch kostką.
W okresie baroku utwory na mandolinę pisali we Włoszech, Francji i Niemczech wybitni kompozytorzy, jak np. Antonio Vivaldi, który pozostawił po sobie m.in. koncerty mandolinowe. Popularność mandoliny W Europie rosła tak, że w XIX wieku stała się ona jednym z ulubionych instrumentów amatorskich (np. we Włoszech wykorzystywana była jako instrument akompaniujący serenadom). W XX stuleciu po mandolinę najchętniej sięgali twórcy różnych stylów muzyki popularnej, takich jak country, bluegrass czy rock, a choć nie znalazła trwałego zastosowania w orkiestrze, usłyszeć ją jednak można np. w XVIII Symfonii Gustava Mahlera czy balecie Agon Igora Strawińskiego.
Ciekawostki:
- Jedne z najstarszych zachowanych do dziś mandolin wyszły spod ręki Stradivariusa w późnym XVII wieku.
- Ludwig van Beethoven napisał przynajmniej sześć utworów na mandolinę, z których cztery (z akompaniamentem fortepianu) zachowały się do dnia dzisiejszego.
- W XX stuleciu jednym z kompozytorów, którzy wykorzystywali w swych dziełach brzmienie mandoliny był Kazimierz Serocki (np. Impromptu fantasque)
