Uważa się go za jednego z najważniejszych kompozytorów I połowy XVIII wieku. Zyskał wielką sławę już za życia
Urodził się 14 marca 1681 roku w Magdeburgu w rodzinie silnie związanej z kościołem luterańskim. Jego ojciec i matka byli dziećmi pastorów, i tego rodzaju karierę przeznaczano także Georgowi, gdyby nie jego nadzwyczajne zdolności muzyczne. Objawił je już w dzieciństwie, grając świetnie na skrzypcach, flecie, cytrze, instrumentach klawiszowych. W wieku 10 lat skomponował nawet operę pt. Sigismundus, wywołując konsternację całej rodziny. Sprzeciwiała się ona karierze muzycznej Telemanna, ale to tylko wzmagało determinację chłopca. Pilnie się więc uczył, transkrybując dzieła współczesnych wielkich mistrzów, a także wzorując własne kompozycje na ich utworach.
Po ukończeniu gimnazjum, nakłoniony przez matkę Telemann zapisał się na prawo na Uniwersytet w Lipsku (1701 r.). Po drodze zatrzymał się specjalnie w Halle, by poznać osobiście młodego Haendla, z którym zaprzyjaźnił się serdecznie. Na studiach zaś nie zapomniał o muzyce — znalazł czas, by założyć wraz z kolegami Collegium Musicum, które dawało publiczne koncerty. Pisał też opery dla lipskiego teatru, a w 1703 roku został nawet dyrektorem tej instytucji. Był także organistą i kompozytorem utworów religijnych dla miejscowych kościołów.
W 1705 roku przyjął propozycję pracy na dworze księcia Erdmanna II w Sorau (dziś Żary) i Pszczynie. Tam miał okazję poznać polską muzykę ludową, co okazało się dla późniejszej twórczości Telemanna bardzo znaczące. Wiele jego dzieł nawiązuje bowiem do polskich tańców (np. sonaty skrzypcowe i suita Partie polonaise). Następną posadę przyjął w Eisenach, jako dworski koncertmistrz i dyrygent. Jego pobyt pokrywał się częściowo z obecnością Jana Sebastiana Bacha, który opuścił ten dwór w roku 1708, udając się do Weimaru.
W Eisenach komponował Telemann głównie sonaty kościelne i różne okolicznościowe dzieła muzyczne. Tam też ożenił się, ale po śmierci żony przy porodzie (w 1711 roku) zdecydował przenieść się do Frankfurtu nad Menem, gdzie podjął obowiązki dyrektora muzyki miejskiej a także kapelmistrza w kościele Braci Bosych. Został ponadto dyrektorem stowarzyszenia muzycznego Frauenstein, w ramach którego wznowił regularną działalność koncertową. Tworzył dzieła na miejskie uroczystości, cykle kantat kościelnych, oratoria, muzykę orkiestrową i kameralną. Jednocześnie przyjął stanowisko kapelmistrza na dworze w Bayreuth, gdzie dostarczał utwory instrumentalne i jedną operę rocznie.
Georg Philipp Telemann, Quatour Parisien
Równolegle działał też w Hamburgu, dla którego pisał oratoria, kantaty i opery. Na stałe związał się z tym miastem w 1721 toku, gdy otrzymał posadę kantora w kościele św. Jana. Do komponowania miał mnóstwo okazji: co tydzień kantata, co roku nowa pasja oraz mnóstwo dzieł okolicznościowych na uroczystości kościelne i miejskie. Rok później został również dyrektorem opery i funkcję tę sprawował do 1738 roku, gdy teatr oficjalnie zamknięto. Pisał na tę scenę zarówno opery poważne jak i komiczne, ale większość z nich zaginęła. Przetrwały przede wszystkim fragmenty opublikowane w czasopiśmie „Der getreue Musikmeister” („Wierny mistrz muzyki”) założonym w 1728 r. przez Telemanna i Johanna Valentina Görnera. Pojawiało się ono co dwa tygodnie w formie czterostronicowych odcinków. Na łamach „Mistrza” publikowano nowe utwory różnych współczesnych kompozytorów, ale najliczniej reprezentowane były kompozycje samego Telemanna, niektóre podpisywane anagramem nazwiska — Melante.
Obowiązków miał Telemann mnóstwo, ale był tytanem pracy i chętnie przyjmował różne dodatkowe zamówienia z kraju i z zagranicy. Jego dorobek twórczy jest imponujący — samych kantat kościelnych napisał 1043. Poza tym — kilkaset uwertur, suit orkiestrowych, msze, pasje, sonaty, fantazje i fugi. Wiele też podróżował, w tym do Paryża i Berlina, a także udzielał prywatnych lekcji kompozycji.
Po 1740 roku jego aktywność kompozytorska osłabła. Poświęcił się przede wszystkim kolekcjonowaniu rzadkich kwiatów, a tworzył dla relaksu. Po 1755 roku jego wzrok tak mocno się pogorszył, że w pracy pomagać mu musiał wnuk. Do końca utrzymywał wysoką sprawność intelektualną, a swe ostatnie dzieło, Pasję wg św. Marka, skomponował w 1767 roku. W tym samym roku zmarł na zapalenie płuc (25 czerwca 1767 roku w Hamburgu).
dr hab. Iwona Lindstedt
Ciekawostki
Miarą sławy Telemanna jako kompozytora są gaże, jakie otrzymywał. Jego pensja w Hamburgu była trzykrotnie większa od tej, którą Jan Sebastian Bach dostawał w Lipsku.
Telemann był ojcem chrzestnym jednego z synów Jana Sebastiana Bacha — Carla Philippa Emanuela, który swe środkowe imię dostał na jego cześć.
Telemann był poliglotą, znał biegle język francuski i włoski, a także łacinę i grekę. Był też utalentowany literacko — wydał kilka zbiorów poezji. Sam pisał teksty do swych kompozycji wokalnych, albo dostosowywał dzieła poetów do własnych potrzeb.
