Z greckiego – półtora. Powstaje wtedy, gdy w takcie 3/4 na pewnym odcinku występują tylko półnuty, więc trzy półnuty zajmują przestrzeń dwóch taktów. A 3/2 (ułamek!) to 1 i ½, czyli półtora
Hemiolę bardzo lubili stosować Johannes Brahms i Piotr Czajkowski. Wcześniejsze przykłady można znaleźć u Wolfganga Amadeusza Mozarta.
Niektórzy teoretycy za hemiolę uważają następstwo taktów 6/8 i 3/4, częste w ludowej muzyce hiszpańskiej: takt na 6 ma dwie ćwiartki z kropką, takt na 3 ma trzy ćwiartki, więc biorąc te podstawowe jednostki dostajemy 3:2, czyli półtora. W muzyce menzuralnej XV-XVI wieku zestawienia dwóch nut trwających tyle, co trzy inne nazywano hemiolą i stąd przeniesienie tej nazwy na podobne zjawiska w muzyce opartej na metrum.