rodzaj terminu: rytm i metrum

Łuk jest znakiem graficznym, który ma wiele odczytań, zależnych od kontekstu. Niektóre są wspólne dla wszystkich muzyków, inne zrozumiałe tylko dla wirtuozów jednego instrumentu

Po pierwsze, łuk łączący dwie kolejne nuty o tej samej wysokości przedłuża wartość rytmiczną pierwszej nuty o wartość rytmiczną drugiej. Tej drugiej się więc nie gra jako osobnego dźwięku, po prostu się ją wytrzymuje. Taki łuk stosuje się pomiędzy częściami taktu, a najczęściej, gdy nutę trzeba trzymać dłużej, niż zostało miejsca w takcie, wtedy pisze się łuk przez kreskę taktową.

Po drugie, łuk może oznaczać legato. W grze na niektórych instrumentach (lutnia, gitara) taki łuk, który nazywany jest łukiem legato, nakazuje muzykowi zastosować specjalną technikę, a właściwie jedną z sześciu zależnych od kontekstu i epoki.

Legato do góry gra się, uderzając pierwszy dźwięk palcem prawej ręki, natomiast drugi dźwięk wydobywa się, stawiając mocno palec lewej ręki we właściwym miejscu – prawa ręka nie bierze udziału w grze. Można też wykonać dwa dźwięki na różnych strunach, co przypomina klawesynowe legato. Wreszcie można zastosować glissando.

Legato w dół na gitarze gra się także na jeden z trzech sposobów. Można zatem uderzyć pierwszy dźwięk normalnie, zaś dźwięk niższy wydobyć przez szarpnięcie palcem lewej ręki, bez udziału prawej. Można zastosować glissando. I można zastosować „echo”: dwa dźwięki gra się na różnych strunach, ale pierwszy uderza się prawą ręką, a drugi – tylko lewą.

Większość tych technik przypomina skrzypcowe pizzicato con la mano sinistra – mistrzem gry na skrzypcach samą lewą ręką był Niccolò Paganini, który był także wybitnym gitarzystą. Bez wątpienia przeniósł na skrzypce techniki gitarowe, które dla gitary są bardziej naturalne. W grze gitarowej legato należy do podstawowych środków technicznych, na skrzypcach pizzicato con la mano sinistra jest środkiem wyższej wirtuozerii. Zabawne jest w tym to, że ta sama technika na skrzypcach daje krótkie, oderwane dźwięki – staccato – a na gitarze dźwięki są łączone w najdoskonalszy sposób – gramy legato.

Po trzecie, łuk może obejmować wiele taktów. Taki łuk oznacza frazowanie, wskazuje na pewne logiczne całości muzyczne. Nie ma znaczenia artykulacyjnego: można grać legato i staccato. Często kompozytorzy stosują pod tym wielkim łukiem-nieboskłonem małe łuczki-parasolki, oznaczające właściwe legato. Łuki frazowe nie zawsze się stosuje. Pianista oczekuje ich nawet w nutach, w których kompozytor ich nie umieścił (muzyk liczy tu na redaktora wydania). W nutach na gitarę łuków frazowych nie stosuje się nigdy.

drukuj pdf

zobacz również:

Rytm +dodaj do schowka
Wiedza
Terminy

Rytm to następstwo dźwięków w czasie

Nuty +dodaj do schowka
Wiedza
Terminy

Potocznie nutami nazywamy zapis utworu muzycznego. „Proszę pani, zapomniałem nut” – to typowa wymówka uczniowska. „Dobrze, poćwiczymy pasaże” – to typowa kara. Ściśle mówiąc, nuty to znaki umieszczane na pięciolinii, które przekazują informacje o wysokości dźwięku oraz czasie jego trwania

Metrum +dodaj do schowka
Wiedza
Terminy

Metrum to regularne następstwo akcentów, porządkujące rytm

Ćwierćnuta +dodaj do schowka
Wiedza
Terminy

Wartość rytmiczna, która trwa jedną czwartą część całej nuty